Ticaretin Olmazsa Olmazı Konşimento Belgesi Nedir?

İhracatı gerçekleştirilecek malların taşınması ve alıcının adresine ulaşabilmesi için pek çok nakliyecilik çeşidi bulunmaktadır. nakliye çeşidi mevcuttur; gemi, tren, uçak yahut tır. Eser hangi yolla taşınacaksa ona nazaran de taşıma dokümanı düzenlenir.

Konşimento Nedir?

Taşıma senedi olarak da bilinen konşimento, üzerinde yükleyici, alıcı, ihbar merci bilgilerinin yanı sıra kelam konusu ticari süreç ile ilgili her türlü bilginin yer aldığı değerli bir evraktır.

Taşınacak eserin yüklendiği noktadan varış noktasına kadar taşınması için bir kontrat olan konşimento dokümanı, yükleme süreci sonrasında nakliye firması tarafından ihracatçı firmaya gönderilmektedir.

Konşimentoda Yer Alan Bilgiler Nelerdir?

Konşimento evrakında yer alan bilgiler;

• İhracatçının ismi ve adresi,
• İthalatçının ismi ve adresi,
• Nakliye firmasının ismi ve adresi,
• Gönderimi gerçekleştirilen malın tartısı, maddi bedeli ve sayısı,
• Yükleme ve varış liman bilgisi,
• Yükleme tarihi,
• Ürün açıklaması ve paket sayısı,
• Navlun ödeme bilgisi,
• İmza ve evrak düzenleme tarihidir.

Konşimentonun Hukuksal Niteliği Nedir?

Konşimento dokümanı ile taşıma süreci gerçekleştirilecek yükün kanunen yetkili kişiye-alıcıya teslimi taahhüt edilir. Taşıma evrakı düzenlenmesi ile sefer sonunda alıcı tarafından yükün teslimine yönelik bir talep hakkı doğmaktadır. Konşimentoda belirtilen yükün teslimini istemek için konşimentonun ibrazı ve teslim edilmesi gerekmektedir. Konşimentonun ibrazı ve teslimi karşılığında taşıyan ya da yasal olarak temsilcisi olan acente ya da kaptan konşimentoda ibraz edilen yüklerin teslimini gerçekleştirmekle yükümlüdür.

Konşimento ile taşınacak yükün kanunen yetkili hamiline teslimi taahhüdü de beyan edilmekte ve konşimentonun düzenlenmesiyle sefer sonunda yükün teslimine yönelik şahsî bir borç (ve münasebetiyle talep hakkı) doğmaktadır. Konşimentoda yazılı malların teslimini isteyebilmek için kesinlikle konşimentonun ibrazı ve bu hakkın devredilebilmesi için de kesinlikle konşimentonun teslim edilmesi gerekir.

Konşimentonun ibrazı ve teslimi karşılığında taşıyan yahut onun yasal temsilcisi olan kaptanı yahut acentesi, konşimentoda beyan edilen malları teslim etmekle yükümlüdür.

Konşimento Tipleri Nelerdir?

Taşıma evrakı olarak da isimlendirilen konşimentonun pek çok çeşidi bulunmaktadır. Konşimento çeşitleri;

• Kısa Konşimento (Short Form Bill of Lading)

Bir konşimento çeşidi olan ve ardı boş konşimento olarak da isimlendirilen kısa konşimentoların özelliği, taşıma şartlarının konşimentonun yalnızca ön yüzünde kısaca gösterilmesi ve taşıma kontratının metnini oluşturan kuralların konşimentonun art kısmında yer almamasıdır.

• Konteyner Konşimentosu (Container Bill of Lading)

Konteyner ile taşınan yükler için kullanılan ve gemi şirketleri yahut denizcilik acenteleri tarafından düzenlenen konşimentolar konteyner konşimentosu olarak isimlendirilmektedir. Bu konşimentolar yüklenenin beyanı üzerine düzenlenir. Münasebetiyle, nakliyecilik süreci gerçekleştirenin rastgele bir denetim sorumluluğu bulunmamaktadır.

• Düzenli Çizgi Konşimentosu (Liner Bill of Lading)

Bu konşimento tipi birebir hatta tarifeli ve daima sefer yapan gemiler tarafından düzenlenir. Birebir çizgi üzerinde sefer yapan memleketler arası taşıma firmaları, kendi ortalarında ortak bir karar vererek yükleme, boşaltma, navlun, istif, vb. hususlarda ortak bir tarife belirlerler. Bu çeşit konşimentolar ciro edilemez.

• Tek Konşimento (Through Bill of Lading)

Tek konşimento, malların taşınması esnasında yapılacak aktarmaları kapsayan bir konşimento tipidir. Tek konşimentoların düzenlenebilmesi için katiyetle deniz yolunun kullanılması gereklidir.

• Gemi Kira Kontratı Konşimento (Charter Party Bill of Lading)

Charter Party konşimentolar büyük ebatlı yüklemelerde ve dökme deniz yolu taşımalarında kullanılan, BIMCO tarafından hazırlanan, bankacıların genel olarak tercih etmedikleri kontratlardır. Gemi kira kontratı konşimentolarda gemi sahibi hem hakları korunan bir formda gemisini kiralayıp hem de kira ödenmediğini ileri sürerek taşıma fiyatının direkt kendilerine aktarılmasını isteyebilir. Hasebiyle hem kurallar gereği hem de kar hedefli olarak gemi sahipleri Charter Party kontratları tercih ederler.

• Ciro Edilemez Konşimento (Non-Negotiable Bill of Lading)

Normal deniz konşimentoları, değerli ve kıymetli evrak olmaları sonucunda ciro edilerek el değiştirme özelliğine sahip olmaları sebebiyle, malların son alıcısına ulaşmasında gecikme ve aksaklık meydana gelebilir. Bu durum alıcının ek masraflar ile karşı karşıya neden olmaktadır. Bu durumun önlüne geçmek maksadıyla ciro edilebilir değerli evrak olmayan ve daha süratli hareket edebilen deniz yolu taşıma senetleri de kullanılmaktadır.

• Birleşik Taşıma Konşimentosu (Combined-Transport Bill of Lading)

Birleşik taşıma konşimentosu, birden fazla taşıma aracı ile gerçekleştirilen ve taşıma süreci sürecinde deniz yolu bulunması zarurî olmayan bir taşıma konşimentosudur. Navlun komitecileri olarak isimlendirilen işletmecilerce düzenlenir. Olağan deniz konşimentolarında yükleme ve boşaltma süreçleri limanlara aittir. Birleşik taşıma konşimentosunda bu türlü bir durum bulunmamaktadır.

• Tanker Konşimentosu (Tanker Bill of Lading)

Ham petrol, sıvı yakıt ve kimyasal unsurların taşınması için kullanılan tankerler için düzenlenen konşimentolardır. Bu dokümanda, dökme/sıvı yükün taşıması sebebiyle işin gereğine nazaran özel ibareler ve şartlar yer alır.

• 2. Kaptan Makbuzu (Mate’s Receipt)

Yükleme esnasında, yükleme sürecini gerçekleştiren firma yetkililerinin gemiye yükleyecekleri yükün gemi ambarlarına girdiğini, teslim alındığını belirten “teslim alınma makbuzu” niteliğinde olan bir evraktır. Bu doküman 2. kaptan tarafından imzalanır. İmzalanmadan evvel yükün ölçüsü, durumu (kuru olup olmadığı), paketlerde bozukluk ya da hasar olup olmadığı üzere noktaların denetim edilip 2. Kaptan tarafından imzalanması gereklidir. Aksi durumda gemi ya da gemi sahibi yükün mevcut halinden sorumlu olur. İleride gemi aleyhine tazminat taleplerinde gemi ziyanı karşılamak zorunda kalabilir.